Connect with us

Poradnik

Stan przedrzucawkowy i hipotrofia płodu. Ważne informacje

Opublikowano

dnia

Jeśli podczas wykształcania się łożyska dojdzie do błędów, będzie nieprawidłowe do końca ciąży, co może skutkować np. stanem przedrzucawkowym. Ale też przed 16. tygodniem ciąży jest jeszcze czas na ratunek. Stąd u każdej ciężarnej w 1. trymestrze trzeba ocenić ryzyko jego wystąpienia – mówi prof. Katarzyna Kosińska-Kaczyńska, kierownik Kliniki Położnictwa, Perinatologii i Neonatologii CMKP w Szpitalu Bielańskim w Warszawie.

Co to jest hipotrofia? Brzmi dość skomplikowanie…

Hipotrofia to ograniczenie wzrastania wewnątrzmacicznego płodu (FGR). Płód ma „zaprogramowane” w genach swoje wzrastanie, natomiast z różnych przyczyn nie jest w stanie tego prawidłowego wzrastania osiągnąć. Np. w terminie porodu dziecko powinno ważyć około 3,5 kg, a rodzi się z wagą na przykład 2 kg. Jest to poważne powikłanie ciąży i niesie za sobą szereg trudności. Po pierwsze, przyczyn ograniczenia wzrastania może być wiele i nie zawsze jesteśmy w stanie określić, dlaczego do niego dochodzi. A po drugie, prawidłowe monitorowanie takiej ciąży, żeby ją ukończyć w najlepszym momencie, bywa trudne.

Proszę najpierw powiedzieć o przyczynach, wspomniała pani, że jest ich sporo…

Mogą to być czynniki matczyne, na przykład przeróżne choroby przewlekłe matki, które upośledzają tworzenie się łożyska oraz wymianę składników odżywczych między matką a rozwijającym się płodem. Może to być nadciśnienie tętnicze, przewlekłe choroby nerek, a także używki: palenie papierosów, picie alkoholu czy zażywanie narkotyków. Na występowanie hipotrofii wpływ mogą też mieć niektóre leki np. te stosowane w terapii nadciśnienia tętniczego. Przyczyny ograniczenia wzrastania mogą również być płodowe: na przykład czynniki wrodzone, takie jak nieprawidłowości genetyczne – chromosomów i niektórych genów. Z ograniczeniem wzrastania często współwystępują też wady wrodzone (np. wady serca). Zaobserwowano zależność, że im więcej wad ma dany płód, tym większe jest ryzyko tego, że nie osiągnie on należnej masy.

Niektóre czynniki infekcyjne, które przechodzą przez łożysko, też mogą mieć wpływ na wzrastanie płodu. Do najczęstszych czynników infekcyjnych, mających wpływ na wzrastanie płodu, należy zakażenie cytomegalią. Niestety świadomość skriningu tej choroby jest w Polsce niezbyt duża – jest to badanie zalecane, a nie obowiązkowe w ciąży. Równie groźna jest toksoplazmoza, różyczka, ospa wietrzna, które obserwujemy rzadziej, a ze względu na to, że dość dużo informacji na ten temat pojawia się w mediach, pacjentki o nich wiedzą.

I jest jeszcze jedna, również bardzo duża grupa przyczyn ograniczenia wzrastania płodu. Są to czynniki łożyskowe – nieprawidłowa budowa łożyska czy pępowiny, wady rozwojowe łożyska, które sprawiają, że łożysko jest mniej wydolne, czyli dostarcza do płodu mniej składników odżywczych.

Czasem dochodzi do nieprawidłowego powstawania łożyska i wtedy problem ma miejsce samym początku ciąży, w pierwszych jej tygodniach. Ciąża nie do końca dobrze się zagnieżdża i kiedy wytwarza się kosmówka, która w przyszłości stanie się łożyskiem, dzieje się coś, co powoduje, że ten proces nie jest prawidłowy. Może to być zła adaptacja układu krążenia matki, nieprawidłowości immunologiczne, reakcja odrzucania jaja płodowego przez organizm matki, który nie adaptuje się do sytuacji ciąży – krótko mówiąc, układ odpornościowy nie zmienia swojej funkcji w stronę immunotolerancji względem ciąży. Mogą też być to czynniki endokrynologiczne, związane z nieprawidłowościami wydzielania hormonów.  

Tak więc czynników, które mogą wpływać na to, że ciąża nieprawidłowo się zagnieżdża lub że łożysko, które powstaje, jest niewydolne, jest bardzo dużo. Na początku ciąży, gdy płód jest bardzo malutki, ma małe zapotrzebowanie energetyczne, na składniki budulcowe, aminokwasy, na tlen, w związku z tym wystarcza mu niewielka podaż ze strony łożyska. Natomiast im płód jest większy, tym większe staje się jego zapotrzebowanie, a łożysko pokazuje kres swoich możliwości podaży – mimo, że zapotrzebowanie ze strony płodowej rośnie, to dostawa ze strony łożyskowej przestaje nadążać.

Co to oznacza dla dziecka?

Po pierwsze ogranicza ono swoje wzrastanie i nie chodzi o to, że niemowlę jest małe, krótkie, tylko że jest „chude”. Ponieważ dostaje niewiele składników odżywczych, nie przekształca ich w tkankę tłuszczową, która jest mu mniej potrzebna – dzieci z hipotrofią to dzieci chudziutkie. Wraz z czasem trwania ciąży problem niewydolności łożyska się nasila i dziecku zaczyna grozić niedotlenienie, a ostatecznie może ono nawet obumrzeć wewnątrzmacicznie.

A co z matką? Czy dla niej też istnieje jakieś zagrożenie w tej sytuacji – poza ryzykiem utraty dziecka lub urodzeniem chorego dziecka?

W przypadku nieprawidłowej implantacji, źle wykształcającego się łożyska, ta patologia dotyczy również bezpośrednio matki. Powstające łożysko jest wtedy narządem niedotlenionym, a przecież ono też ma swoje zapotrzebowanie na tlen – jest to masa komórek, które mają bardzo intensywny metabolizm.

Niedotlenione łożysko zaczyna wydzielać z siebie toksyczne substancje, a że jest miejscem bezpośredniego kontaktu między komórkami płodu a krwią matki, to szkodliwe substancje przedostają się do krążenia matki i uszkadzają jej naczynia krwionośne. Pacjentka zaczyna chorować na nadciśnienie tętnicze i w zależności, od tego, gdzie substancje toksyczne najsilniej uszkodzą naczynia krwionośne, zaczyna rozwijać się niewydolność nerek i białkomocz, niewydolność wątroby, bóle głowy, zaburzenia widzenia, a nawet epizody drgawek – to wszystko łącznie nazywa się stanem przedrzucawkowym, tak zwaną preeklampsją.

Kiedyś nazywano to “zatruciem ciążowym” i to była bardzo adekwatna nazwa, bo opisuje sytuację, w której ciąża “truje” matkę. I to jest również jedna z przyczyn występowania hipotrofii płodu, taka, której boimy się najbardziej, ponieważ dotyczy i mamy, i dziecka.

Czy ryzyko wystąpienia takiej patologii jesteśmy w stanie ocenić w pierwszym trymestrze ciąży?

Tak, dlatego każda pacjentka, niezależnie od tego, ile ma lat, który raz jest w ciąży i czy ma jakiekolwiek inne czynniki ryzyka, powinna mieć wykonane badanie USG między 11 a 14 tygodniem i ocenione ryzyko rozwoju stanu przedrzucawkowego w ciąży. Przy określeniu wysokiego ryzyka możemy zastosować bardzo skuteczną profilaktykę, żeby do tych powikłań nie doszło.

Co konkretnie?

Kwas acetylosalicylowy czyli aspirynę – jeżeli wiemy, że ryzyko jest wysokie, zastosowanie takiej profilaktyki zmniejsza ryzyko stanu przedrzucawkowego o 80 proc. To jest bardzo skuteczna terapia i tylko musimy wiedzieć, której pacjentce ją zaproponować.

Jeśli zorientujemy się, że dziecko za słabo rośnie, dalsze postępowanie zależy od przyczyny?

Mogę powiedzieć, jak to wygląda u nas, w Oddziale Patologii Ciąży w Szpitalu Bielańskim. Jeżeli u pacjentki rozpoznano ograniczenie wzrastania płodu, najczęściej po badaniu USG, zaczyna się diagnostyka, która ma dać odpowiedź, jaka jest przyczyna zahamowania wzrastania. Zbieramy wywiad, sprawdzamy jakie leki pacjentka stosuje, sprawdzamy czy możliwe, że jest to związane z którymś z czynników infekcyjnych. Ale również jako jedni z nielicznych w Polsce, oceniamy markery biochemiczne z krwi pacjentki świadczące o wydolności łożyska.

Co daje takie badanie?

Badanie sFlt-1/PlGF mówi nam jakie jest ryzyko tego, że hipotrofia, którą obserwujemy, jest związana ze stanem przedrzucawkowym. Możliwa jest sytuacja, w której hipotrofia płodu jest pierwszym objawem patologii, a pacjentka zacznie chorować na nadciśnienie na przykład za dwa tygodnie.

Jeżeli do tego dołączają się jakieś nieprawidłowości w budowie anatomicznej dziecka, które zauważamy w USG, to robimy badanie genetyczne. Sprawdzamy układ krążenia matki oraz oceniamy przepływ krwi w tętnicach macicznych czyli w tych, które doprowadzają krew od strony matki do łożyska. I jeżeli uda nam się znaleźć przyczynę hipotrofii, która jest modyfikowana, to świetnie. Np. pacjentka ma źle wyrównane nadciśnienie, albo stosuje leki, które mogą wpływać na występowanie hipotrofii – na to jesteśmy w stanie wpłynąć i je zmodyfikować.

A co jeżeli przyczyna jest niemodyfikowalna?

Profilaktyka stanu przedrzucawkowego jest skuteczna tylko wtedy, kiedy tworzy się łożysko, czyli bardzo wcześnie w ciąży, jeszcze przed 16 tygodniem. Jeżeli ten okres minie, nie jesteśmy już w stanie naprawić łożyska, które źle powstało i źle funkcjonuje. Wtedy możemy już tylko oglądać konsekwencje tej nieprawidłowości.

Ale co wtedy dzieje się z ciężarną i jej dzieckiem?

Mamy plan opieki nad pacjentką, w którym priorytetem jest dla nas zdrowie matki i dziecka. Monitorujemy, jak dziecko wzrasta w kolejnych odstępach czasowych, oraz „jak się czuje”, czyli sprawdzamy jakie ma zapisy KTG i wykonujemy badania dopplerowskie w USG.

Jednocześnie sprawdzamy oczywiście stan matki – czy nie zaczyna chorować na nadciśnienie, czy nie ma innych patologii. Najczęściej jest system kontroli i konsultacji lekarskich co 2 tygodnie lub co tydzień, podczas których oceniamy sytuację i stwierdzamy, czy jest na tyle stabilna, że możemy się spotkać za kolejne 2 tygodnie, czy są jakieś nieprawidłowości i musimy spotkać się za tydzień, dwa razy w tygodniu albo czy to jest już ten moment, w którym kobieta powinna być hospitalizowana i będziemy prowadzić codzienny nadzór nad dzieckiem. Jeżeli zostanie rozpoznana hipotrofia płodu, nie jesteśmy w stanie wpłynąć na to, żeby dziecko urosło więcej. Jesteśmy tylko w stanie zdecydować o tym, kiedy zakończyć ciążę.

A co o tym decyduje?

Ciąża powinna trwa najdłużej jak się da, póki wciąż jest to bezpieczne. Ponieważ nawet jeżeli dziecko bardzo mało przyrasta wagowo, to z każdym tygodniem i każdym dniem zwiększa się dojrzałość jego narządów, czyli ma coraz większe szanse na zupełnie zdrowy rozwój po urodzeniu. W bardziej zaawansowanej ciąży codziennie to jest 1 proc. więcej szans na to, że w przyszłości to będzie zdrowy człowiek. Więc walczymy o każdy dzień. Ale jednocześnie nie możemy dopuścić do tego, żeby doszło do niedotlenienia, bo to są zmiany nieodwracalne. Musimy zatem tak monitorować ciążę, żeby mogła trwać maksymalnie długo, dopóki dziecko daje sobie radę w środowisku wewnątrzmacicznym i jest w stanie skompensować niedobory. Natomiast przy pierwszych oznakach tego, że się dekompensuje i grozi mu niedotlenienie czy nawet obumarcie, musimy ciążę zakończyć.

Łatwo jest wyłapać ten moment?

Na szczęście jest bardzo dużo danych naukowych, którymi możemy się podpierać. Mamy opracowane schematy postępowania, w oparciu o które  decydujemy, czy pacjentkę przygotowywać do porodu albo czy ciążę zakończyć. Korzystamy z oceny KTG, które mówi nam o tym jak dziecko się czuje w danym momencie i z oceny badania USG, głównie w badaniu doplerowskim (czyli oceniamy przepływy krwi w różnych naczyniach krwionośnych płodowych, łożyskowych, matczynych), co jest badaniem rokowniczym.

Oraz oczywiście oceniamy stan matki. Tak więc na podstawie schematów opartych na badaniach naukowych, możemy określić, kiedy jest maksymalny bezpieczny moment i dłużej nie powinno się kontynuować ciąży, ponieważ możliwe są poważne będą powikłania i dziecko może urodzi się i małe, i niedotlenione. Ale niejednokrotnie to nie jest łatwa decyzja. Bo niełatwo się decyduje o narodzinach dziecka, które waży np. 600 g. Sama taka masa urodzeniowa już jest czynnikiem, który bardzo źle rokuje. W związku z tym poruszamy się w granicach według naszej wiedzy bezpiecznych, ale staramy się walczyć o każdy dzień. Bo już masa 650 g jest lepszym rokowaniem niż 600. A 700 lepszym niż 650g i tak dalej.

To bardzo odpowiedzialna praca i wyobrażam sobie, że podejmowanie tych decyzji musi być stresujące…

Niejednokrotnie nie jest to łatwe i staramy się zawsze, żeby to była jednak decyzja podejmowana wspólnie z rodzicami i z neonatologiem. W naszej Klinice staramy się nakreślać pacjentkom jakie są ryzyka i szanse, bo my nigdy nie wiemy, co się wydarzy na pewno, możemy jedynie szacować ryzyko albo oceniać ,jakie są szanse na powodzenie. Decyzję podejmujemy więc po prostu rozmawiając z dwojgiem rodziców – czy już kończymy ciążę, czy jeszcze jeden dzień zaryzykujemy i zobaczymy, jak będzie jutro.

Zresztą lepiej się współpracuje z osobami, które rozumieją, jaka to jest patologia, ponieważ poród to tak naprawdę dopiero kolejny etap, a nie koniec całej tej ścieżki z dzieckiem, które się rodzi z hipotrofią.

Jak to wychodzi w praktyce?

Muszę powiedzieć, że odnieśliśmy kilka spektakularnych sukcesów, którymi się cieszymy, bo mamy sporo takich dzieci, które się urodziły z masą 500-600 g. To były naprawdę kruszynki, które były bardzo dzielne i sobie świetnie poradziły i w tej chwili to są dzieci kilkuletnie i się dobrze rozwijają. Także to nie jest niemożliwe, trzeba tylko prawidłowo opracować nadzór nad pacjentką, mądrze zdecydować, kiedy ciążę zakończyć i wtedy, mimo tego, że to jest ciąża bardzo dużego ryzyka i bardzo powikłana, to ostatecznie kończy się sukcesem. Nie w sposób pominąć też ogromnej pracy lekarzy i pielęgniarek zespołu neonatologii, którzy opiekują się nowonarodzonym dzieciątkiem, niejednokrotnie przez wiele, wiele tygodni, zanim rodzice mogą zabrać je do domu.

Gdzie należy takie ciąże prowadzić i gdzie one powinny się kończyć? Czy tylko w ośrodkach specjalistycznych?

Jeżeli pacjentka ma prowadzoną ciążę w jakimś ośrodku podstawowej opieki i tam dostaje rozpoznanie hipotrofii płodu to powinna zostać skierowana do ośrodka referencyjnego 3. stopnia. Zwłaszcza, jeżeli to jest wczesne ograniczenie wzrastania płodu, to znaczy takie, które się rozwija przed 32. tygodniem ciąży. Niejednokrotnie najpierw wiąże się to z kilkudniową hospitalizacją w celu ustalenia przyczyny i tego, czy pacjentka jest zagrożona rozwojem stanu przedrzucawkowego.

Po wypisaniu do domu nadzór nad nią powinien prowadzić już ten ośrodek, gdzie zdiagnozowano nieprawidłowości.

Warto wspomnieć, że w Szpitalu Bielańskim mamy punkt konsultacyjny dla pacjentek z ograniczeniem wzrastania płodu, wystarczy się do nas zgłosić ze skierowaniem albo z wynikiem badania USG, a my udzielimy konsultacji. Całą diagnostykę, łącznie z niewydolnością łożyska (biomarkery z krwi (sFlt-1/PlGF), wykonujemy bezpłatnie, w ramach NFZ-tu, jako jeden z niewielu ośrodków w Polsce.

Wspomniała pani o profilaktycznym zastosowaniu aspiryny u pacjentek zagrożonych stanem przedrzucawkowym.  Może należałoby tak zrobić u wszystkich pacjentek?

Zastanawialiśmy się nad tym, ale doszliśmy do wniosku, że jednak nie. W pierwszym trymestrze, zwłaszcza w okresie okołoimplantacyjnym, najlepsza zasada jest taka, że im mniej leków, tym bezpieczniej. A aspiryna to lek, który wpływa na płytki krwi, działa przeciwkrzepliwe i jeżeli do tego dołączą się jakieś inne patologie, np. związane z gorszym krzepnięciem krwi, to stosowanie aspiryny może spowodować krwawienie między ścianą macicy a kosmówką, czyli tak zwane krwiaki podkosmówkowe, oddzielanie się łożyska i ciąża w związku z tym może nawet się poronić. Więc jednak nie wszystkim ciężarnym należy podawać aspirynę w ciemno.

Natomiast to, co absolutnie powinna mieć każda ciężarna, niezależnie od swojego wieku, przebytych ciąż, innych schorzeń, to w pierwszym trymestrze ocenę ryzyka wystąpienia stanu przedrzucawkowego. Zwłaszcza, że jest to podstępna choroba, która rozwija się przede wszystkim u młodych dziewczyn, które są w pierwszej ciąży, czyli nie można na podstawie wywiadu powiedzieć, że mają jakieś czynniki dodatkowe, które skłaniają do przeprowadzenia skriningu czy wdrożenia profilaktyki. Najczęściej pacjentki, które chorują na preeklamsję, zwłaszcza tę wczesną, nie mają wyjściowo czynników ryzyka. Dlatego badanie USG z oceną ryzyka stanu przedrzucawkowego powinna mieć zrobiona każda pani pomiędzy 11. a 14. tygodniem ciąży.
 
Prof. CMKP dr hab. Katarzyna Kosińska-Kaczyńska, perinatolog,

Absolwentka Akademii Medycznej w Warszawie, w niej też, już jako Uniwersytet Medyczny, uzyskała stopień doktora, a następnie doktora habilitowanego. Profesor Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego. Specjalistka ginekologii i położnictwa oraz perinatologii, czyli medycyny matczyno-płodowej. Kieruje Kliniką Położnictwa, Perinatologii I Neonatologii CMKP w Szpitalu Bielańskim. Od kilkunastu lat zajmuje się opieką nad kobietami w ciąży, przede wszystkim powikłanej i wielopłodowej. Wieloletnia wykładowczyni.

Źródło informacji: Serwis Zdrowie

Kontynuuj czytanie
Reklama
43 komentarze

43 Comments

  1. Mark Hawker

    19 marca 2024 at 11:15

    Are you looking for social media partners? drawiki.com@gmail.com

  2. Mark Meeks

    18 marca 2024 at 02:54

    If you are reading this message, That means my marketing is working. I can make your ad message reach 5 million sites in the same manner for just $50. It’s the most affordable way to market your business or services. Contact me by email virgo.t3@gmail.com or skype me at live:.cid.dbb061d1dcb9127a

  3. Libby Evans

    28 lutego 2024 at 11:38

    Hi there,

    We run an Instagram growth service, which increases your number of followers both safely and practically.

    – We guarantee to gain you 300-1000+ followers per month.
    – People follow you because they are interested in you, increasing likes, comments and interaction.
    – All actions are made manually by our team. We do not use any ‘bots’.

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    If you have any questions, let me know, and we can discuss further.

    Kind Regards,
    Libby

  4. Albert Neistat

    16 lutego 2024 at 12:24

    Hello, I made a free marketing video for your website, Is this a good place to send it?

    Reply to marketingvideosbyai@gmail.com

    To unsubscribe reply with the word unsubscribe in the subject.

  5. Amelia Brown

    5 lutego 2024 at 02:25

    Hi there,

    We run a YouTube growth service, which increases your number of subscribers safely and practically.

    We aim to gain you 700-1500+ real human subscribers per month, with all actions safe as they are made manually (no bots).

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    Let me know if you wish to see some of our previous work.

    Kind Regards,
    Amelia

  6. Emily Jones

    4 lutego 2024 at 09:04

    Hi there,

    We run a YouTube growth service, which increases your number of subscribers both safely and practically.

    – We guarantee to gain you 700-1500 new subscribers per month.
    – People subscribe because they are interested in your videos/channel, increasing video likes, comments and interaction.
    – All actions are made manually by our team. We do not use any ‘bots’.

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    If you’d like to see some of our previous work, let me know, and we can discuss it further.

    Kind Regards,
    Emily

  7. Megan Atkinson

    1 lutego 2024 at 02:43

    Hi there,

    We run an Instagram growth service, which increases your number of followers both safely and practically.

    – We guarantee to gain you 300-1000+ followers per month.
    – People follow you because they are interested in you, increasing likes, comments and interaction.
    – All actions are made manually by our team. We do not use any ‘bots’.

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    If you’d like to see some of our previous work, let me know, and we can discuss it further.

    Kind Regards,
    Megan

  8. John Wellson

    28 stycznia 2024 at 18:25

    Audiobooks is now the BIG goldmine, and people are making huge profits with it on a daily basis…

    Sadly, creating and selling them can be tough and super-expensive.

    But I have got good news for you…

    Meet Vox AI

    The World’s First ChatGPT4-Powered AI App That Turns Any “Text, URL, Website, Article, Keyword, Blog, Document or PDF” into High-Quality Audiobooks or Podcast In 660 Different Voices & 80 Languages…

    >> Click Here To See The Live Demo: bit.ly/VoxAiOffer

    With Vox AI, you can generate content on any topic using “Siri-Like” voice command & turn it to Audiobooks, Podcasts, or Voiceovers for VSL, TV Commercial, Webinars, Sales Videos, etc

    …Publish To The Built-In Marketplace with 2.3M active users, Sell & Receive Instant Payments Via Multiple Methods, including Paypal, Stripe, Cards, and Bank Accounts…

    >> Click Here to Get Instant Access to Vox AI and Sell On Automation: bit.ly/VoxAiOffer

    Coupon Code – VOX5OFF (strictly for the first 12 people)

    Even if you are a newbie with zero knowledge… VoxAI is your best shot.

    You can easily Activate VoxAI in 3 simple steps & start your audiobook empire:

    Step 1: Login – Login to VoxAI Cloud-Bases App

    Step 2: Generate- Enter a Keyword, article, PDF, or even a URL… and VoxAI will turn them into a Full Audiobook or Podcast

    Step 3: Publish- publish your audiobooks on our built-in marketplace with 2.3 million active users.

    Step 4: Start Profiting as soon as you are done

    It is as simple as that.

    >> Get Lifetime Access Here: bit.ly/VoxAiOffer

    With Vox AI, you can…

    Create Your First Audiobook Within 2 Minutes

    Turn Any Article, Website, Url, PDF or Blog Into Audiobook, Podcast, VSL, Audio/Music Track…

    Create A Podcast With Human Voice Without Recording

    Choose From 660 Real Human Voices

    Create Voices In 80+ Different Languages

    Comes With 50+ Built-In AI Features That Will Make Your Life 100x Easier

    We Don’t Even Write Scripts, We Let AI Do It For Us.

    Publish Your AudioBook To Our Marketplace With 2.3 Million Active User

    Publish your AudioBook Or Podcast To (Spotify, Audible, Scribe)

    No Complicated Setup – Get Up And Running In 2 Minutes

    …All these, and many more without Paying Any Monthly Fee

    >> Click Here To Get Earlybird Access (Ends In 2 Hours From Now): bit.ly/VoxAiOffer

    Coupon Code – VOX5OFF (strictly for the first 12 people)

    Fair Warning – Go In Now To Avoid Paying Monthly Fee Later

    Sincerely,

    John

  9. Chase Richards

    23 stycznia 2024 at 23:58

    How does pulling in 3.5K+ a day sound?

    That’s what Chris is making with his 10 AI apps…

    Now you can get these SAME 10 AI apps…

    …his most profitable AI Apps…

    Along with case studies for making 120 to 5K/ day…

    Wait… what?

    Find out more >> bit.ly/AiApps

    He’s including resell rights too?

    This is vintage and cutting edge AI, like always…

    …full of awesome…

    Imagine having the power (and the resell rights) to these:

    VidGPT – create AI videos, with voice-overs, royalty-free images, videos & text-slides right from your browser and much more… easily worth the price of admission alone…

    Passive GPT MultiModal ChatGPT – Give Chat-GPT “ears” + plug it into ANY audio source or YouTube video – for an unlimited stream of content from other people’s videos…

    Infinite AI – Build Unique AI Software – Create your own unique, sellable, password-protected software apps, powered by Chat-GPT! This is the SAME tech he used to build my 1k selling “AI Commissions” app!

    And that’s just THREE of the 10 AI apps you’ll pick up today… with QuickStart Guide, training… piles and piles of training videos so you’ll have everything you need…

    …to be an AI Wizard… if you want…

    In the meantime, you can get ALL of these amazing apps for a ONE time fee, 96% off…

    …but hurry, this is a VERY limited time offer…

    Get this and watch your profits explode in 2024… >> bit.ly/AiApps

    To Your Success,
    Chase

  10. James Gordon

    3 stycznia 2024 at 18:12

    AI is here to change the world, and people are going crazy over it

    So the question is, would you like a piece of that pie?

    BrainBox – The World’s First AI App Let You Launch Your Own “ChatGPT-like” AI Chatbot with 50 stunning AI features

    You can even customize this AI Chatbot with your own domain, branding and style and charge people for using it.

    Forget paying huge fees for Content Writers, Programmers, Designers, Translators, Video Editors, SEO Experts, Customer Support, etc

    BrainBox handles all of that for you 100%

    >> Click Here To See The Live Demo & Get Full Access Before Price Increases

    Use my coupon code: bit.ly/BrainBoxExclusive

    To get access to BrainBox you need just 4 easy steps away

    Step1: Login to BrainBox Cloud-Based App ( super-easy to navigate dashboard)

    Step 2: Create- With Just One Click, Create Your Very Own ChatGPT-Like AI Chatbot( this takes just few minutes)

    Step 3: Now Launch- You’re Ready To Charge Millions Of Hungry Customers For Using Your Very Own AI Chatbot.

    Step 4: Start Getting Paid by your Customers and Clients

    BrainBox comes with over 50 AI features that which includes ;

    Write engaging, high quality content for videos, blogs, scripts, emails, newsletters, ebooks literally anything

    Turn plain text into engaging, professional videos that attract thousands of free hits of traffic

    Generate the best AI designs that put 99% of graphic designers to shame, in just seconds

    Design salespages, sales funnels, fully functional blogs

    Proofread your writing without paying anything

    Translate your writing to over 50 different languages and profit

    That’s just a tiny fraction of all the features that BrainBox has to offer…

    Using BrainBox will give you full control and cut down your expenses on hiring freelancers that give you low service .

    >> Get Unlimited Access to BrainBox AI Technology

    bit.ly/BrainBoxExclusive

    And to make this a no-brainer, the first 25 people will get full access to my 100 bonuses.

    PS: If you act now, you will instantly receive [bonuses] worth over $14,659.44… This bonus is designed specifically to help you get 10x the results, in half the time required

    >>Click here to secure your access to BrainBox today

    bit.ly/BrainBoxExclusive

    Sincerely,

    James

  11. Megan Atkinson

    10 listopada 2023 at 01:43

    Hi there,

    We run an Instagram growth service, which increases your number of followers both safely and practically.

    – We guarantee to gain you 300-1000+ followers per month.
    – People follow you because they are interested in you, increasing likes, comments and interaction.
    – All actions are made manually by our team. We do not use any ‘bots’.

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    If you have any questions, let me know, and we can discuss further.

    Kind Regards,
    Megan

  12. Alfie Lambie

    11 października 2023 at 09:55

    TimeSuite is the most advanced Construction and Project ERP ever produced.

    Advanced because it’s simplistic, comprehensive and dynamic. The system conforms to your needs.

    Advanced because it’s a single system (no modules).

    Web, desktop and mobile interfaces to a single database.

    Project Management, Accounting, Estimating, Scheduling, CRM, Task Management, Resource Management, On-Screen Take Off, Form Creation, Property Management, RFQs/Bid Packages and more.

    Fully automated percentage of completion accounting with a full job schedule that ties to the income statement.

    TimeSuite is new generation.

    Learn more at TimeSuite.com.

  13. Ezra Martinovich

    8 października 2023 at 22:55

    Looking for unique advertising that doesn’t cost thousands of dollars to deliver mediocre results? How about contact form blasting? This is how I’m reaching out to you right now! Cost is less than a hundred dollars to send to a million forms. For more info hit me up on Skype here: live:.cid.303294bd15a81bc7

  14. Alma Owsley

    3 października 2023 at 18:34

    I’m posting this message to your website at kolo-online.pl to show you how effective contact form blasting is. The same way I sent you this message, I can also send your ad message to websites worldwide. You can reach a million sites for less than a hundred dollars. For info Skype me here: live:.cid.303294bd15a81bc7

  15. Justine Higgin

    27 września 2023 at 02:27

    I just left you this message on your website contact form at kolo-online.pl and I have also sent it to millions of other sites. I get new customers every day using this method and so can you! For just under a hundred bucks you can reach 1 million websites! For more info and pricing, just reach out to me via Skype here: live:.cid.dd8a3501619891fe

  16. Terry Samuels

    16 września 2023 at 18:53

    I just left you this message on your website contact form at kolo-online.pl and I have also sent it to millions of other sites. I get new customers every day using this method and so can you! For info and pricing, just reach out to me via Email here: Terry@gomail2.xyz

  17. Hung Skaggs

    11 września 2023 at 02:25

    I just left you this message on your website contact form at kolo-online.pl and I have also sent it to millions of other sites. I get new customers every day using this method and so can you! For info and pricing, just reach out to me via Skype here: live:.cid.aebc78a94c13344c

  18. Libby Evans

    15 sierpnia 2023 at 14:55

    Hi there,

    We run an Instagram growth service, which increases your number of followers both safely and practically.

    – We guarantee to gain you 400-1000+ followers per month.
    – People follow you because they are interested in you, increasing likes, comments and interaction.
    – All actions are made manually by our team. We do not use any ‘bots’.

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    If you have any questions, let me know, and we can discuss further.

    Kind Regards,
    Libby

  19. Megan Atkinson

    13 sierpnia 2023 at 20:38

    Hi there,

    We run an Instagram growth service, which increases your number of followers both safely and practically.

    – We guarantee to gain you 400-1000+ followers per month.
    – People follow you because they are interested in you, increasing likes, comments and interaction.
    – All actions are made manually by our team. We do not use any ‘bots’.

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    If you’d like to see some of our previous work, let me know, and we can discuss it further.

    Kind Regards,
    Megan

  20. Julieta Alston

    11 sierpnia 2023 at 21:58

    I have a question. You just read this message right? That means you’re now a potential customer and I can do the same thing for your business. I can blast YOUR ad to 1 million websites just like I did to yours for just $98. More pricing plans are also available, contact me on Skype for details. Here’s my id : live:.cid.83c9da999a4f9f

  21. Chance Knight

    3 sierpnia 2023 at 21:41

    Hi, I’m sending you this message via your contact form on your website at kolo-online.pl. By reading this message you’re living proof that contact form advertising works! Do you want to blast your ad to millions of contact forms? Maybe you prefer a more targeted approach and only want to blast our ad out to websites in certain business categories? Pay just $99 to blast your ad to 1 million contact forms. Volume discounts available. I have more than 35 million contact forms. Let’s get the conversation started, contact me via Skype here: live:.cid.83c9da999a4f9f

  22. Leona Michel

    28 lipca 2023 at 03:34

    Is this your website? kolo-online.pl? I just sent you a message via the contact form on your site and was wondering if you wanted to try some unique advertising that reaches business owners worldwide? How do we do it? Well you just witnessed our process. We send your ad text to contact forms on websites worldwide. Plans start at a hundred dollars for posting your ad to one million sites.

  23. Marshall Luckett

    19 lipca 2023 at 18:43

    Hi, I’m sending you this message via your contact form on your website at kolo-online.pl. By reading this message you’re living proof that contact form advertising works! Do you want to blast your ad to millions of contact forms? Maybe you prefer a more targeted approach and only want to blast our ad out to websites in certain business categories? Pay just $99 to blast your ad to 1 million contact forms. Volume discounts available. I have more than 35 million contact forms. Let’s get the conversation started, contact me via Skype here: live:.cid.83c9da999a4f9f

  24. Annett Vine

    10 lipca 2023 at 00:50

    I have a question. You just read this message right? That means you’re now a potential customer and I can do the same thing for your business. I can blast YOUR ad to 1 million websites just like I did to yours for just $98. More pricing plans are also available, contact me on Skype for details. Here’s my id : live:.cid.b4d79bd7b12c4757

  25. Winona Skalski

    4 lipca 2023 at 16:54

    Good day!
    I will offer mailing in the Feedback Forms,
    Any country and any domain zone,
    Always fresh bases, delivery inbox 99%.
    Appreciate the desire of the client.
    Working with the World!
    Telegram: @exrumer
    mailto: support@xrumer.cc

  26. Megan Atkinson

    2 lipca 2023 at 00:29

    Hi there,

    We run an Instagram growth service, which increases your number of followers both safely and practically.

    – Guaranteed: We guarantee to gain you 400-1200+ followers per month.
    – Real, human followers: People follow you because they are interested in your business or niche.
    – Safe: All actions are made manually. We do not use any bots.

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    If you are interested, and would like to see some of our previous work, let me know and we can discuss further.

    Kind Regards,
    Megan

  27. Hazel Skaggs

    28 czerwca 2023 at 17:23

    Hi, I’m sending you this message via your contact form on your website at kolo-online.pl. By reading this message you’re living proof that contact form advertising works! Do you want to blast your ad to millions of contact forms? Maybe you prefer a more targeted approach and only want to blast our ad out to websites in certain business categories? Pay just $99 to blast your ad to 1 million contact forms. Volume discounts available. I have more than 35 million contact forms. Let’s get the conversation started, contact me via Skype here: live:.cid.b4d79bd7b12c4757

  28. Rolland Leak

    21 czerwca 2023 at 17:47

    I’m messaging you via your contact form on your website at kolo-online.pl. So by reading this message you just proved that contact form advertising works! Want to blast your ad to millions of contact forms? Or maybe you prefer a more targeted approach and only want to blast your ad out to websites in certain business verticals? We charge $99 to blast your ad to 1 million contact forms. Volume discounts are available. I have over 35 million contact forms. Let’s discuss, contact me via Skype here: live:.cid.7aad4787a72a11d0

  29. Justin Kohlmeier

    15 czerwca 2023 at 22:46

    Do you do contact form blasting to get sales? If you do I can provide you with lists of millions of verified contact forms. If you don’t I can show you how I did it on your website contact form just now and it’s easy for you to do it too. For details add me on Skype and let’s chat, my ID is: live:.cid.7aad4787a72a11d0

  30. Megan Atkinson

    3 czerwca 2023 at 17:14

    Hi there,

    We run an Instagram growth service, which increases your number of followers both safely and practically.

    – We guarantee to gain you 400-1000+ followers per month.
    – People follow you because they are interested in you, increasing likes, comments and interaction.
    – All actions are made manually by our team. We do not use any ‘bots’.

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    If you’d like to see some of our previous work, let me know, and we can discuss it further.

    Kind Regards,
    Megan

  31. Libby Evans

    5 maja 2023 at 22:59

    Hi there,

    We run an Instagram growth service, which increases your number of followers both safely and practically.

    – Guaranteed: We guarantee to gain you 400-1200+ followers per month.
    – Real, human followers: People follow you because they are interested in your business or niche.
    – Safe: All actions are made manually. We do not use any bots.

    The price is just $60 (USD) per month, and we can start immediately.

    If you are interested, and would like to see some of our previous work, let me know and we can discuss further.

    Kind Regards,
    Libby

  32. Anonim

    14 kwietnia 2023 at 16:28

    I can blast your ad text to millions of website contact forms. One flat rate, never any per click costs. People will read your message just like you’re reading this one that I just sent through your website contact form now. Drop me a line here for more details : lanceaboil@alilike.us

  33. Alberto McAdams

    11 kwietnia 2023 at 05:40

    We have hacked your website kolo-online.pl and extracted your databases. This was due to the security holes you had in your your site/server which have gained us remote control of everything that was on the server.

    Our team is mostly interested in customer, administrative, and employee information which we have extracted through your databases once we got remote control over the server. It still needs to be sorted out but it will be well-organized once finished. First, we will be going through the emails/sms information and contacting the recipient how you held in disregard about their information being exposed to a hacking group when you could have stopped it. This would be detrimental to your personal image with these relationships with these people. Lastly, now that we have information not only will we be monetizing off it with our methods but made public or sold to other people that will do whatever they wish with the information also after we are done.

    Now you can put a stop to this by paying a $3000 fee (0.10 BTC) in bitcoin to the address 37J6b5DADjC5WubZX5PCGNTg2WXjdVa3Fa We will be notified of payment which we will then delete the information we have obtained, patch the hole in the site/server which we got in and remove you from any future targeting in the future. You have 72 hours in doing so after viewing this message or the series of steps will commence. You can obtain bitcoin through such services such as paxful.com or do a search on bing.com

  34. Hollie Kendrick

    29 marca 2023 at 05:05

    Are you struggling to reach your target audience? Let us help. We can blast your ad text to millions of website contact forms, ensuring that your message is seen by the right people. And with just one flat rate, you can reach a massive audience without worrying about per click costs. Email me here for more information: : whermi41@mailsnail.xyz

  35. Anonim

    12 marca 2023 at 11:35

    Hi, I have been helping people in your type of business generate more inquiries and sales without relying on paid advertising. Would you like to know more about our approach? Email me here: 7f9bgtky@cggup.com

  36. Ute Fornachon

    24 lutego 2023 at 23:46

    This message was sent to you via your website contact form. I get literally dozens of leads this way every day from people like yourself responding to my message. Now I want to offer this service to you. I will generate leads for your business using this exact same method. Proof that it works? Well if you are writing a reply to me right now then you just proved it can work for you too! Please email me here for details: rustam1998roman@itm311.com

  37. Nichole McKelvy

    18 stycznia 2023 at 08:57

    I was wondering if you wanted to submit your new site to our free business directory? bit.ly/submit_site_l1aa2sZgZ1G6

  38. Abbey Dial

    5 stycznia 2023 at 10:36

    Hello dear Boss!
    I will offer you the service of lowering the site of your competitor on the positions, in the search engine Google and not only.
    Give your competitor a Christmas present.
    Payment for the site $50. BTC, USDT.
    contact: support@xrumer.cc

  39. Emery Rush

    28 grudnia 2022 at 20:51

    Hello dear Boss!
    I will offer you the service of lowering the site of your competitor on the positions, in the search engine Google and not only.
    Give your competitor a Christmas present.
    Payment for the site $50. BTC, USDT.
    contact: support@xrumer.cc

  40. Magnolia Gribble

    25 grudnia 2022 at 01:04

    Good day, bow to you!

    This is a cry for help through tears, we are refugees from Ukraine,
    My daughter’s leg was torn off by a shell and she needs surgery,
    We cry and pray every day, there is nothing to buy us food,
    My mom is crippled by brain cancer, she needs an operation,
    Help what you can, we will pray for those who help us.
    We need money to survive, not to live.
    BTC (bc1q2w2cnk706s4cn8504x9lpv7fendxdywtdter4m)
    Who will help us if not you! Help us!

  41. Kendrick May

    10 grudnia 2022 at 19:41

    Hi, we are dying in Ukraine,
    we have no light or food, we need bandages,
    tourniquets and blood transfusions,
    we need drones and generators.
    Help in any way you can.
    Bitcoin (BTC) (bc1q2w2cnk706s4cn8504x9lpv7fendxdywtdter4m)
    Ethereum (ETH) (0xF9FdB19De9Ecc5eeFe470724ae54061BA52b5EE8)
    Who will help us if not you! Help us!

  42. Kristeen Kirtley

    6 grudnia 2022 at 11:00

    I was wondering if you wanted to submit your new site to our free business directory? bit.ly/submit_site_1

  43. Geneva Ulrich

    5 grudnia 2022 at 03:46

    Good day, bow to you!

    This is a cry for help through tears, we are refugees from Ukraine,
    My daughter’s leg was torn off by a shell and she needs surgery,
    We cry and pray every day, there is nothing to buy us food,
    My mom is crippled by brain cancer, she needs an operation,
    Help what you can, we will pray for those who help us.
    We need money to survive, not to live.
    BTC (bc1q2w2cnk706s4cn8504x9lpv7fendxdywtdter4m)

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Poradnik

Jak poznać, że sport zamiast pomagać, szkodzi

Opublikowano

dnia

Dodane przez

W miejsce popularnego „sport to zdrowie” ortopedzi na podstawie swoich doświadczeń w gabinetach ukuli inne powiedzenie, które sprawdza im się w gabinetach: „przez sport do kalectwa”. Rozwojowi rozmaitych urazów służą szkodliwe mity, jak choćby ten, że podczas ćwiczeń powinno boleć. Dowiedz się więcej.

Sport uprawiany wyczynowo bardzo często polega na eksploatowaniu organizmu do granic jego możliwości, a często wręcz poza jego możliwości. I nawet jeśli w trakcie sportowych aktywności uda się uniknąć poważniejszej kontuzji, to często w późniejszym okresie, już po zakończeniu kariery sportowcowi zdarzają sytuacje, które prowadzą do mniejszego bądź większego upośledzenia funkcji ruchu.

Wiele lat temu w JAMA opisane zostały przez naukowców pod kierunkiem UM Kujala rezultaty aż 21-letniej obserwacji ponad 2 tysięcy sportowców fińskich reprezentacji oraz grupy kontrolnej spoza wyczynowego sportu. Zbadane zostały m.in. wskaźniki opieki szpitalnej po zakończeniu kariery zawodowej. Okazało się, że ryzyko hospitalizacji z powodu zaburzeń układu mięśniowo-szkieletowego było wyższe niż w grupie kontrolnej dobranej wiekowo. Najprawdopodobniej można to w pewnym stopniu wytłumaczyć zwiększonym ryzykiem choroby zwyrodnieniowej stawów wśród byłych elitarnych sportowców, co wykazano w badaniach szwedzkich piłkarzy.

Inne powszechnie występujące urazy, takie jak zmiany przeciążeniowe zapalne ścięgien czy urazy mięśni mogą negatywnie wpłynąć, a w krańcowych przypadkach zakończyć karierę, chociaż z reguły nie prowadzą do niepełnosprawności po zakończeniu kariery zawodowej.

„Sport wyczynowy najczęściej rozpoczynamy uprawiać bardzo wcześnie, mając 4-6 lat i trenujemy co najmniej do trzydziestki. Jeśli robimy na wysokim poziomie, to nawet jeżeli organizm jest zaadaptowany do wysiłku, codziennie doprowadzamy go do granicy możliwości” – tłumaczy ortopeda dr Jarosław Feluś.

Ale nie trzeba uprawiać sportu wyczynowo, by nadmiernie eksploatować organizm. Badania skandynawskie przeprowadzone w latach 90-tych na obszarze zamieszkałym przez ponad 41 000 osób dowodzą, że urazy sportowe stanowiły 10 do 19 proc. wszystkich ostrych urazów obserwowanych na izbie przyjęć.

Jak poznać, że sport przestaje być dla nas zdrowy?

„Aktywność sportowa nie powinna boleć. A gdy jesteśmy >>nierozćwiczeni<< tak się dzieje. W niezaadaptowanym do wysiłku organizmie przeciążone mięśnie pracują na metabolizmie beztlenowym, który dużo bardziej obniża pH organizmu, czyli zakwasza go – skutki tego odczuwamy najczęściej następnego dnia, fundując sobie znane wszystkim zakwasy” – tłumaczy specjalista.

Zakwasy zaś nie są dobre. Boleć mogą nie tylko mięśnie – jeśli nadmiernie je obciążamy bolą także przyczepy mięśniowe, torebki stawowe, stawy, które także należy wdrażać stopniowo do wysiłku – w przeciwnym razie nie będą odpowiednio elastyczne, nawodnione i ukrwione.

Nie tylko zakwasy

Jeśli jesteśmy wytrenowani, aktywność fizyczna nie powinna boleć. Jeśli tak się dzieje, to znaczy, że mogło dojść do przeciążenia. I wcale nie chodzi o pojedyncze zdarzenie na jednym treningu, a coś o wiele bardziej podstępnego.

„To niekoniecznie zdarzenie, które jesteśmy w stanie zdefiniować, może być to uraz, który wynika z powtarzających się mikrourazów sumarycznie przekraczających możliwości adaptacyjne organizmu. Bo na przykład ćwiczeń było za dużo, tworzy się stan zapalny, zaczyna nas boleć przyczep mięśnia, który naraziliśmy na nadmierny wysiłek i dochodzi do mikrouszkodzeń, które podczas kolejnych treningów się pogłębiają. Ból w trakcie treningu lub po nim zawsze powinien być dla nas sygnałem ostrzegawczym” – mówi ortopeda.

Najgorsze jest to, że można… nie zauważyć tego, iż doszło do kontuzji. Przeciążenie lub uraz, którego nie zarejestrowaliśmy, może spowodować, że organizm zmieni wzorzec ruchu i w efekcie zaczniemy na przykład intuicyjnie obciążać bardziej jedno kolano. W konsekwencji po jakimś czasie, narażone na większy wysiłek, zacznie boleć. By to naprawić, najczęściej trzeba popracować z rehabilitantem. Może się też okazać, że podczas uprawiania sportu zniszczyliśmy sobie chrząstkę stawową i należałoby na jakiś czas przestać uprawiać sport obciążający kolana (np. piłkę nożną czy narciarstwo), by dać im szansę na regenerację. Przy czym specjalista zastrzega, że takie struktury jak chrząstka stawowa regenerują się w bardzo ograniczonym zakresie.

Ból to sygnał, że po pierwsze na jakiś czas warto zrobić przerwę, żeby pozwolić zregenerować się tkankom.

W poważniejszych przypadkach (np. utrzymującego się bólu, opuchlizn) lepiej udać się po diagnozę do specjalisty. Leczeniem urazów narządu ruchu zajmuje się ortopeda, ale o pomoc można poprosić też fizjoterapeutę. Być może konieczne będą kolejne badania (USG, RTG, TK lub MR), ale o tym, które badanie warto wykonać, najlepiej aby zdecydował specjalista.

„Laik nie podejmie trafnej decyzji, kiedy wystarczy USG, a kiedy konieczne jest zrobienie tomografii czy rezonansu magnetycznego. USG często jest badaniem pierwszego rzutu – bardzo potrzebnym i wartościowym dla człowieka, który potrafi je wykonywać. Trochę jak stetoskop dla internisty. Ale na tej podstawie nie da się zdiagnozować wszystkiego. Fakt, że jest to badanie łatwo dostępne (aparat do USG stoi niemal w każdym gabinecie) i stosunkowo tanie sprawia, że to badanie bywa też nadużywane” – uważa dr Feluś.

Może się też okazać, że nasza anatomia nie predysponuje nas do uprawiania danej dyscypliny sportowej. Wybierając rodzaj sportu można też uwzględnić jej „urazowy potencjał”, ale często trudno to określić. Dyscypliny, w których urazy zdarzają się rzadziej, to na przykład jazda na rowerze, pływanie czy marszobiegi, a są takie, w których zdarza się to znacznie częściej – np. w grach zespołowych. Jak wynika ze wspomnianych wcześniej badań skandynawskich, większość urazów wystąpiła w piłce nożnej (38,9 proc.), następnie w koszykówce/siatkówce/piłce ręcznej (10,9 proc.) i hokeju (9,2 proc.).

Ale są też takie, gdzie jeden błąd może trwale zakończyć karierę sportową, a nawet… życie, jak na przykład wspinaczka wysokogórska.

Każdy sport ma swoją specyfikę i czym innym musi się martwić amator, który po pracy idzie pograć z kolegami w siatkówkę czy koszykówkę, o czym innym musi myśleć kolarz, który bierze udział w amatorskich wyścigach, a jeszcze o czym innym piłkarz, który grywa regularnie w piłkę nożną.

Jak uprawiać sport bezpiecznie?

Podstawą jest rozgrzewka. Wiele osób ją ignoruje nie doceniając jej znaczenia.

„Nie rozgrzany organizm jest słabiej ukrwiony, a nie ukrwiony jest dużo mniej elastyczny, a tym samym podatny na urazy. Warto więc zrobić chociaż 5-10 minut rozgrzewki, aby ciało zaadaptowało się do wysiłku, który za chwilę planujemy. Choć to truizm, naprawdę pozwala znacząco zmniejszyć ryzyko kontuzji” – mówi dr Feluś.

Pamiętajmy, że dla osób, które na co dzień siedzą za biurkiem i nagle podejmą decyzję, że zaczną się ruszać intensywny sport może okazać się niebezpieczny.

„Dobrze jest słuchać swojego organizmu. Jeżeli podczas uprawiania sportu czy tuż po jego zakończeniu pojawiają się pewne symptomy: ból, usztywnienia, ograniczenia w ruchu, nie warto odgrywać bohatera. Lepiej skorzystać z diagnostycznej pomocy specjalisty, żeby dowiedzieć się czy to problem, który będzie się pogłębiał, czy chwila przerwy wystarczy, by bezpiecznie powrócić do ćwiczeń” – sugeruje ortopeda.

Warto też wiedzieć, że zaniedbane czy zlekceważone urazy lubią odzywać się w przyszłości. Np. uraz więzadła krzyżowego przedniego (ACL – znajduje się w kolanie) znacząco zwiększa ryzyko długotrwałych następstw, takich jak wtórne uszkodzenia łąkotek, chrząstki stawowej, z wczesnym rozwojem choroby zwyrodnieniowej stawów.

Suplementy dla sportowców: czy to ma sens?

Miewa, ale specjalista zastrzega, że nie da się jednoznacznie powiedzieć, w jakich sytuacjach.

„Bo np. przyjmowanie asparginu, który ma spowodować, że zmniejszy się tendencja do patologicznego skurczu – owszem, ma sens. Ale już np. glukozamina mająca wzmacniać chrząstkę stawową opiera się głównie na obietnicy wiecznej młodości. Za jej sprawą chrząstka stawowa nie regeneruje się i jej przyjmowanie ma umiarkowany, a w wielu przypadkach wręcz zerowy efekt, co udowodniono klinicznie” – mówi ortopeda.

Inaczej ma się sprawa z zawodowymi sportowcami, którzy przy wsparciu suplementów, mogą poprawić wyniki o sekundę czy kilka centymetrów – w zależności od dyscypliny. Czy to jednak potrzebne amatorowi?

„Oczywiście rozsądne przyjmowanie suplementów nie szkodzi, można więc je zażywać, ale nie spodziewałbym się cudów, jeśli chodzi o poprawę wydolności. A już na pewno nie spodziewałbym się, że to zabezpieczy nas przed kontuzją, bo to jest raczej kwestia przygotowania organizmu do wysiłku fizycznego oraz nieprzesadzania z intensywnością, która przekracza możliwości naszego organizmu i naraża przyczepy mięśniowe i tkanki na nadmierną eksploatację” – podsumowuje specjalista.

Może więc chociaż dieta?

Inaczej ma się sprawa diety, której znaczenie w osiąganiu wyników sportowych docenia się w coraz większym stopniu. Choć dostępnych jest wiele strategii żywieniowych, zalecenia dietetyczne powinny być indywidualne dla każdego sportowca i jego dyscypliny i najlepiej, aby były opracowane przez wykwalifikowanego dietetyka.

Są jednak pewne ogólne zasady:

węglowodany powinny stanowić od 45 do 65 proc. diety sportowca, aby zaspokoić jego zapotrzebowanie na energię;

10 do 30 proc. stanowić powinny białka – są potrzebne do budowy mięśni i siły;

tłuszcz powinien stanowić 25-35 proc. – dzięki niemu możliwa jest m.in. izolacja oraz produkcja energii.

Spośród mikroelementów, wapń, witamina D i żelazo są niezbędne dla zdrowia kości. Wapń i żelazo zdrowy człowiek w wystarczającej ilości dostarczy sobie z odpowiednio skomponowanych posiłków. Witaminę D w razie jej niedoboru należy suplementować.

Sportowcy powinni też dążyć do utrzymania odpowiedniego poziomu nawodnienia oraz minimalizować utratę płynów podczas wysiłku fizycznego do nie więcej niż 2 proc. masy ciała.

„Jest wiele produktów spożywczych, które poprawiają wydolność, dlatego nawet amatorzy, szczególnie ci, którzy uprawiają sport z taką intensywnością, że to staje się stylem życia, powinni skorzystać z pomocy dietetyka i tą drogą dodatkowo wzmacniać swój organizm” – uważa dr Feluś.

Źródło informacji: Serwis Zdrowie 
 

Kontynuuj czytanie

Poradnik

ChatGPT nowa sztuczna inteligencja. Tego możesz nie wiedzieć

Opublikowano

dnia

Dodane przez

Aplikacja ChatGPT może z powodzeniem inspirować naukowców przy pisaniu artykułów. Jest też wsparciem w kwestiach koncepcyjnych i językowych – powiedział PAP Marcin Wilkowski z Centrum Kompetencji Cyfrowych UW.

Aplikację ChatGPT opracowała amerykańska firma OpenAI. Służy m.in. do tworzenia odpowiedzi na pytanie lub polecenia wprowadzane przez użytkownika. Potrafi też wykonać bardziej złożone zadania, na przykład napisać opowiadanie. Pierwszą wersję narzędzia udostępniono publicznie w listopadzie ub.r. Światowe media zwróciły uwagę na to, że ChatGPT ma duże możliwości i stał się popularny wśród użytkowników internetu. W ciągu pierwszych dni skorzystało z niego kilka milionów osób.

“ChatGPT można z powodzeniem używać jako wsparcie przy pisaniu tekstów literackich lub naukowych. Może stworzyć zarys, szkic tekstu i wskazać listę wątków, które należy poruszyć” – powiedział PAP Marcin Wilkowski z Centrum Kompetencji Cyfrowych Uniwersytetu Warszawskiego.

Zwrócił uwagę na to, że w porównaniu z innymi chatbotami, czyli programami prowadzącymi konwersację z użytkownikiem, na przykład w witrynach sklepów internetowych, ChatGPT tworzy wypowiedzi o bardzo dużym zakresie tematycznym. Przywołuje przy tym wiele szczegółów wzbogacających tekst.

Wilkowski podkreślił, że najnowszą wersję aplikacji wytrenowano na tekstach tworzonych przez człowieka – książkach, Wikipedii, zasobach internetowych i na konwersacjach między prawdziwymi osobami.

“ChatGPT działa pozornie w sposób kreatywny, na pewno jest bardzo elastyczny. Można mu na przykład zlecić tłumaczenie, napisanie tekstu w określonym stylu, wiersza lub piosenki, ale też kodu w wybranym języku programowania” – zwrócił uwagę Wilkowski.

Narzędzie mogą też z powodzeniem stosować naukowcy.

“Czat może nie tylko inspirować autorów tekstów naukowych, ale nawet stworzyć abstrakt takiego artykułu” – wskazał Wilkowski.

Przytoczył wyniki eksperymentu wykonanego przez naukowców z Northwestern University w Chicago (USA), którego wyniki opublikowano w repozytorium bioRxiv. Na potrzeby badania ChatGPT wygenerował abstrakty publikacji naukowych. Okazało się, że w co trzecim przypadku osoby ankietowane nie potrafiły odróżnić tekstu przygotowanego przez narzędzie od napisanego przez człowieka. Publikowane są też już eksperymentalne artykuły naukowe, w których wprost informuje się o wykorzystaniu tej aplikacji w konstrukcji i korekcie tekstu.

Wilkowski zwrócił uwagę, że ChatGPT jest dostępny za darmo. Aby z niego skorzystać, wystarczy się zalogować i zacząć zadawać pytania i komendy. Do tworzenia tekstów nie jest potrzebne korzystanie z języków programowania, co jest konieczne w przypadku wielu modeli języka naturalnego.

“Część badaczy już z nim eksperymentuje i zapewne na stałe umieści w swoim zestawie narzędzi, wśród których są m.in. translatory, wyszukiwarki tekstów naukowych czy programy zarządzające przypisami” – wskazał ekspert.

Wilkowski zaznaczył, że program ChatGPT nie jest wszystkowiedzący. Na przykład ma ograniczone informacje o zjawiskach i wydarzeniach po 2021 r. Może też tworzyć logiczne i gramatyczne odpowiedzi, które jednak okazują się błędne w szczegółach takich, jak daty, nazwiska czy tytuły książek.

“Mimo wielu barier może pomóc on w wypracowywaniu koncepcji artykułu naukowego, jego struktury czy abstraktu, a nawet w korekcie i redakcji artykułu w języku obcym” – wskazał Wilkowski

Ekspert powiedział, że współczesny system naukowy nakłada na badaczy konieczność nieustannego publikowania, bo na tej podstawie ocenia się ich pracę i zapewnia finansowania badań. ChatGPT może im w tym zadaniu pomóc, ale nie zawsze w sposób etyczny.

“Część naukowców publikuje w tzw. drapieżnych wydawnictwach, które tylko z nazwy są naukowe. Publikowane w nich prace nie podlegają recenzjom. Dlatego wykorzystanie ChatuGPT do szybkiego przygotowywania tekstów, nawet od podstaw, może mieć ostatecznie negatywne konsekwencje dla nauki” – zauważył ekspert.

Jednocześnie podkreślił, że niektóre organizacje naukowe czy redakcje czasopism informują już o niedopuszczaniu artykułów pisanych z wykorzystaniem ChatGPT. Zdaniem innych ekspertów ChatGPT będzie niebawem najczęściej cytowanym autorem wszechczasów.

Źródło informacji: Nauka w Polsce

Kontynuuj czytanie

Polecane